top of page

ARTISTIC RESEARCH

"Wat heeft de opkomst van de 'female gaze' betekend voor de vrouwen in de filmwereld en beeldende kunst?"

INLEIDING: 

Van jongs af aan ga ik al naar musea. Mijn ouders namen mij vaak mee, in Nederland maar ook op vakanties. Ik vond dit altijd prachtig, kijken naar grote schilderijen van grote schilders. Ook in het eerste jaar van de Filmacademie wanneer je van alles leert over de filmgeschiedenis en je de filmlijst afwerkt met allemaal bekende films van grote filmmakers. Ik stond er niet altijd bij stil dat bijna alle grote kunstenaars van vroeger mannen zijn. Zelf ben ik opgegroeid in een omgeving waar ik mag doen en kan worden wat ik wil, waar ik elke studie zou kunnen volgen en er geen man is die mij tegen hield. In een omgeving waarbij allebei mijn ouders werken. Wat wel anders was voor een vrouw in de jaren 60. Maar als je goed kijkt naar de geschiedenis van de filmwereld en de beeldende kunst dan zijn de bekende makers bijna altijd mannen. En ook als je de films bekijkt zijn de hoofdrolspelers vrijwel altijd mannen. Waar staat de vrouw in deze wereld? Met mijn Artistic Research wil ik graag kijken naar het fenomeen ‘The Female Gaze’. En wat dit betekend heeft voor vrouwen in de filmwereld. Ik wil graag onderzoeken hoe de Female Gaze tot stand is gekomen. En aan jullie vertellen wat dit inhoud en hoe verschillende mensen hiernaar kijken. Ook wil ik graag onderzoeken of de Female Gaze ook veel los heeft gemaakt in de Beeldende kunst en hoe de vrouw in deze wereld staat. Op al deze vragen hoop ik een antwoord te vinden in mijn zoektocht naar de Female Gaze. 

  • Hoe is de female gaze tot stand gekomen?

  • Is de Female gaze ook tot stand gekomen in de beeldendekunst?

  • Hoe domineert de man het werkveld tot vandaag de dag?

De opkomst van de Female Gaze kwam tot stand in 1975, toen schreef Laura Mulvey een essay: "Visual Pleasure and Narrative Cinema”. Met deze essay heeft ze de term “male gaze” de wereld ingebracht. Door deze essay is voor velen hun blik op film verandert. 

Het zelfde probleem bevindt zich ook in de beeldende kunst. Om te beginnen, iedereen kan met gemak vele grote meesters uit de kunstgeschiedenis opnoemen maar velen kunnen geen één vrouw opnoemen.

TIJDLIJN

TIJDLIJN FEMALE GAZE

TIJDLIJN FEMINISTISCHE GOLVEN

1850

1e Feministische golf        ---------------------------

1896

De eerste vrouwelijke regisseuse was Alice Guy-Blaché.

Ze heeft in haar leven aan wel meer dan 1000 films mee gewerkt.

In 1896 maakte Alice de eerste Narative film ‘The Cabbage Fairy’.   ---------

1919

De vrouwen hebben nu het kiesrecht en het recht op scholing

1924

Frida Kahlo (1907-1954)
Maakte schilderijen van 1924 t/m 1954    ---------------------------------------------

1965

De 2e Feministische golf komt op in Amerika

----------

1967

De 2e Feministische golf komt nu ook op in Europa

----------

1972

Kunst instalatie WOMANHOUSE opgestart door

Judy Chicago en Mirian Schapiro     ---------------------------------------------------

1974/

1979

Van 1974 tot 1979 werkte Judy Chicago aan haar misschien

wel bekendste kunstwerk ‘The Diner Party’. ------------------------------------------

1975

​​Laura Mulvey schreef de essay, "Visual Pleasure and Narrative Cinema”. Met deze essay heeft ze de term “male gaze” de wereld ingebracht. 

1975

De wet gelijk loon voor mannen en vrouwen. Werkgevers mogen vanaf nu mannen niet meer betalen dan hun vrouwelijke werknemers.

The guerrilla girls is een kunst collectief dat samen

kwam in 1985. The guerrilla girls strijd voor meer

vrouwen in de kunst wereld. . -----------------------------------------------------------

1980

wet gelijke behandeling voor de man en vrouw. Mannen en vrouwen moeten nu gelijk behandeld worden. Ze waren voor de wet dus gelijk.

1977

Linder Sterling is een Britse kunstenaar. Ze maakt vooral

fotocollages met een feministische invalshoek. --------------------------------------

1984

1985

Abortus werd volgens de wet onder bepaalde voorwaarden toegestaan

1994

De algemene wet gelijke behandeling. Het verbied alle discriminatie op de grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat.

2008

Fotografie van Luo Yang.
Ze fotografeert de zachtheid en volharding van 

vrouwelijkheid, en de authenticiteit van het leven van vrouwen. -----------------

2009

Kathryn Bigelow

In 2009 won Kathryn Bigelow een oscar voor Best Director met haar film The Hurt Locker. Zij is de eerste (en enige) vrouw die ooit een oscar heeft gewonnen in deze categorie. Er is in de 91 jaar dat de oscars worden uitgereikt maar 5x een vrouw genomineerd voor beste regisseuse. 

2011

2015

​​Caroline Heldman verteld bij TEDxYouth over Sexual Objectification. ----------

Toch is Laura Mulvey niet echt optimistisch over de vooruitgang die er de afgelopen 40 jaar geboekt is. Het sterke geseksualiseerde beeld van vrouwen is nog altijd dominant. 

In de digitale cultuur verdwijnen vrouwen in een nieuw soort eenvormigheid. Elk beeld is net zo lang gemanipuleerd tot de daadwerkelijke persoon eruit verdwenen is. Gelukkig zien veel jonge vrouwen dit ook en beginnen er tegen in opstand te komen. En jonge mannen trouwens ook. 

 

Het idee van Mulvey leeft inmiddels voort in talloze varianten: van de ‘white gaze’ tot de gay gaze’, ’tourist gaze’ en meer. 

2016

Jill Soloway verteld in haar master class over de male & female gaze. --------

HEDEN

3e Feministische golf

Deze golf gaat volgens vele verder op de

ideologie van de 2e golf. 

Alleen zijn er veel meningen over wat

deze 3e golf betekend.-----------------------------------

CONCLUSIE

‘Van jongs af aan leren we dat meisjes prinsessen zijn die boven op een toren wachten om gered te worden, we zien vrouwen geïdealiseerd worden in bikini's op billboards of als het symbool van de mooie vrouw in Hollywood-blockbusters.

Het is ongelooflijk hoe vatbaar we zijn van jongs af aan voor deze idealen.

 

Ik was een paar weken geleden bij mijn opa en oma op bezoek, en toen hadden we het over het feit dat iedereen nu kan weten als je zwanger bent of het een jongen of een meisje wordt. En dat was vroeger niet het geval, toen was het nog een verassing. Ik vroeg aan mijn oma of ze ook een zoon had gewild? Want ze heeft 2 dochters. En toen zei ze: "nou ik wilde altijd graag een dochter want als je een zoon had dan zag je die nooit want die ging werken en een dochter zie je veel meer". (want die bleef natuurlijk thuis). 

 

Veel mensen denken nog zo zwart/wit als het aankomt op mannen en vrouwen. Deze gedachtes moeten we doorbreken want dit is niet meer van deze tijd. In de toekomst moeten kinderen worden opgevoed met het idee dat ze mogen worden wie ze willen zijn. Het moet niet uitmaken of je een man of een vrouw bent. 

 

Gelijkheid in de filmwereld:

In Nederland is de gelijkheid tussen man en vrouw redelijk gelijk. Zo blijkt uit cijfers van het filmfonds uit 2017 dat van de actieve regisseurs 41,1% vrouw is, 36,86% van de producenten is vrouw en bij de scenaristen is dit al 46,8%. 

 

In Amerika is de gelijkheid nog ver te zoeken. Volgens dit zelfde onderzoek halen veel cijfers daar nog niet eens de 10%. Uit een onderzoek van Woman and Hollywood is 4% van de regisseurs vrouw. 15% scenarist, 3% cinamatografers, 18% producers, 14% editeurs. 

Na lang zoeken heb ik cijfers gevonden hoe dit voor ons eigen departement is. Uit de top 300 films tussen 2016 en 2018 stond de Production Designer 273x op de aftiteling, 81,7% hiervan was een man en 18,3% was een vrouw. Van al die production designers was 94,1% wit (maar dit is natuurlijk een heel ander en groter gesprek). Hoe de production Design cijfers in Nederland zijn is niet makkelijk te vinden. Mijn gevoel zegt dat dit beter is dan in Amerika na aanleiding van de Nederlandse cijfers hierboven en ook als jij kijkt naar de klasindelingen op de Filmacademie.

 

Er zijn gelukkig een hoop filmmakers die dit patroon willen doorbreken. En films willen maken waar vrouwen op een juiste manier worden neergezet.

 

Graag had ik nog meer willen onderzoeken hoe dit voor ons vakgebied geld, hoe hebben wij als vrouwen onze weg gevonden in dit vakgebied. Maar dit is een onderzoek dat ik graag later voortzet samen met nog een hoop andere onderwerpen en filmmakers. Dit onderzoek werd steeds groter en groter tijdens de research. Waardoor ik uiteindelijk heb gekozen voor de makers die tijdens dit onderzoek op mijn pad kwamen. Heel veel interessante filmmakers en kunstenaars heb ik voor nu even links moeten laten liggen omdat ik er niet aan toe kwam binnen dit onderzoek. Maar wat ik heel graag hierna nog verder oppak voor een verder onderzoek binnen mijn eigen interesses. 

 

Maar ondanks dat ik niet alles heb kunnen onderzoeken binnen deze 5 weken ben ik heel blij met alles wat ik al wel heb onderzocht. Het heeft mijn blik op film zeker verandert. 

 

 

-> filmlijst 1e jaars filmacademie ------

BRONNEN -------

bottom of page